Veel natuurgebieden bezocht.
Allereerst naar een reservaat van probiscus-apen (neusapen of op z'n Maleis 'monyet belanda' ofwel hollandse aap). Neusapen komen alleen in de kuststreken van Borneo voor. De apen komen naar een voerplatform midden in hun natuurlijke omgeving in de mangrovebossen langs de kust: niet helemaal "natuurlijk", maar toch een heel andere ervaring dan de dierentuin. Probiscusapen zijn we later tijdens een boottocht over de Kinabantangan-rivier nog in het wild tegengekomen. De probiscus-apen werden gevoerd met pannekoek (zonder suiker!) en stukjes komkommer: dit past het best bij hun dieet en spijsvertering. Ook duidelijk dat er in de groepen een heel duidelijke sociale structuur is, met een dominant mannetje (met enorme neus) en vrouwtjes. Wanneer een aap er bij kwam zitten, werd er even 'gehumd', alsof ze even goedendag zeiden, maar af en toe kon er ook behoorlijk heibel ontstaan met veel lawaai. 's Avonds nog vuurvliegjes gekeken langs de rivier en een geweldig mooie sterrenhemel (die mis je met alle lichtvervuiling in KL).
Een dag later naar een reservaat voor orang utans (Sepilok rehabilitations centre, waar orang utans worden voorbereid op een terugkeer in de natuur). Ook hier platforms waar de orang utans met allerlei soorten fruit worden bijgevoerd, wat hun natuurlijk dieet is. Eén van de orang utans had een jong wat ze heel goed afschermde (zie de handjes op de rug van de linker aap). Verder daar ook een paar rinoceros hornbill's gezien: de grootste van alle hornbills met een enorme rode hoorn op hun snavel. Heel mooi gefotografeerd door Maarten.Ander hoogtepunt was 'turtle island', een kleine eilandengroep voor de kust van Sabah waar veel 'green turtles' en 'hawksbill turtles' aan land komen om hun eieren komen leggen en waar we dat 's avonds ook hebben gezien.
Met een snelle boot stuiterend over de golven naar het eiland, overdag relaxen, zwemmen en snorkelen aan het strand. Na het avondeten afwachten totdat om 22 uur de rangers 'turtle-time' riepen en de groep van ongeveer 36 gasten in het pikkedonker achter de gids aan mocht naar een schildpad die bezig was eieren te leggen. Het dier was om 21 uur geland, had een uur lang een gat gegraven om eieren in te leggen. De gids hield een zaklamp achter de schildpad en iedereen mocht om de beurt kijken hoe de schildpad 91 eieren legde. Daarna werden de eieren, die door de rangers inmiddels uit het nest waren gehaald in een omheind complex opnieuw ingegraven. Dit verhoogd de 'opbrengst' aan uitgekomen eieren en jonge schildpadden die kunnen worden uitgezet. Met het uitzetten van jonge turtles eindigde het avondprogramma. Alles gebeurde op een manier dat de schildpadden zo weinig mogelijk werden verstoord.
Tussendoor nog twee dagen langs de Kinabantangan rivier gebivakkeerd.
Eind van de eerste middag een boottocht over de rivier gemaakt, waar de neusapen, silver leaf monkeys en long tail makaken hun slaapplekken opzochten. Verder nog black hornbill, wringled hornbill en oriental pied hornbills zien vliegen en verder een kleine en grote zilverreiger, een stork-billed kingfisher, een wild zwijn en een krokodil gezien. De volgende dag een jungle-trek van twee uur door het oerwoud. 
Op de terugweg naar Sandakan via de Gomanteng grotten gereden, waar duizenden zwaluwen en vleermuizen bivakkeren. De zwaluwnestjes worden na de broedtijd verzameld voor de beroemde vogelnestjes. De grijze berg die je op de voorgrond ziet is een mengsel van zwaluw en vleermuis poep (en dat rook je ook!!); de kakkerlakken zie je op de foto niet, maar die zaten er ook heel veel. Verder zie je de ladder en touwen waarmee ze de vogelnestjes hoog van het dak van de grot afhalen. Vlakbij de grotten hoog in de boom nog een nest van een orang utan gezien wat die nacht nog beslapen was.
Veel natuur dus, maar ook het lokale leven. Met name in de homestay, waar we twee dagen aten en sliepen bij een Maleisische familie in een klein dorpje langs de Kinabantangan rivier.
Het gewone gezinsleven ging gewoon zijn gang en we hebben dat twee dagen meegemaakt. Dat betekende echter wel samen met 6 families, bestaande uit ruim 20 volwassenen en 20 kinderen, in een zeer simpel onderkomen op palen. Geen stromend water, geen douche maar een emmer regenwater en eten op de grond met je handen.
Elke familie had z'n eigen kamer, matrassen op de vloer en in de grote woonkamer werd gespeeld door de kinderen, TV gekeken door iedereen en geslapen door de jongeren die geen eigen kamer hadden. De hele dag hangt iedereen die niet aan het werk is maar een beetje rond, want in het dorpje is verder niets te doen. Maarten en Vincent hebben zich prima vermaakt met de kinderen in huis. Verder nog een middag naar een grot in de buurt geweest waar nog oude grafkisten stonden van 500-900 jaar oud.
De laatste twee dagen nog wat in Sandakan rondgehangen. Twee chinese tempels en een enorm grote boedhistische tempel bezocht en heerlijk vis en scallops gegeten in een restaurant dat midden in een dorp lag dat op palen langs de kust in de zee is gebouwd.
Ook het kleine beetje kerst komt op naam van Sandakan. Op kerstavond hebben we een echt kerstdiner gehad in het "English Teahouse". Eindelijk een beetje kerstsfeer dat nog werd opgevrolijkt met een koortje en een maleisische kerstman.
Prettige feestdagen en een gelukkig nieuwjaar allemaal!!
